Zadania zrealizowane w I kwartale 2024 roku:

W ramach Działania nr 4 pn. „Wizualizacja i udostępnianie danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem strony internetowej „Jakość Powietrza” GIOŚ” w drugiej połowie lutego 2024 r. udostępniono publicznie nową stronę internetową prezentującą dane o depozycji atmosferycznej, funkcjonującą w ramach portalu „Jakość Powietrza”. Oficjalna promocja strony miała miejsce 5 marca 2024 r. podczas konferencji podsumowującej realizację projektu.

W ramach Działania nr 5 pn. „Zakup urządzeń do pomiarów depozycji” w terminie do 31 stycznia 2024 roku, dostarczono ostatnie 2 z 19 zakupionych kolektorów. Jeden z nich został zainstalowany na stacji Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w Toruniu, a drugi trafił do Krajowego Laboratorium Referencyjnego do spraw jakości powietrza atmosferycznego w Krakowie, gdzie będzie służył m.in. do badań porównawczych oraz testowania wdrażanych procedur pomiarowych.

W ramach Działania nr 6 pn. „Zarządzanie projektem i działania promocyjne”, w dniu 5 marca 2024 roku w Warszawie zorganizowano konferencję podsumowującą realizację projektu pn. „Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie”, która była zwieńczeniem ponad trzyletnich prac nad utworzeniem nowego systemu pomiarów i ocen depozycji atmosferycznej w Polsce. Przed rozpoczęciem konferencji podsumowującej realizację projektu, odbyła się konferencja prasowa poświęcona tematom związanym z realizacją projektu. 6 marca kontynuowano prezentację efektów realizacji projektu, odwiedzając jedną ze stacji pomiarów depozycji, funkcjonującą w nowej sieci pomiarowej. W trakcie prezentacji odbyło się spotkanie z mediami, podczas którego eksperci GIOŚ odpowiadali na pytania dotyczące stacji i systemu pomiarów. Opracowano ponadto ostatni biuletyn informacyjny projektu.

 

Zadania zrealizowane w II półroczu 2023 roku:

W ramach Działania nr 3 pn.: „Opracowanie wytycznych do wykonywania oceny depozycji w atmosferze, w tym propozycja właściwej techniki modelowania depozycji” opracowano wytyczne do wykonywania oceny depozycji atmosferycznej, oraz przeszkolono w tym zakresie pracowników GIOŚ. Wykonawca pracy - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, dokonał przeglądu literatury w zakresie metod interpolacji statystycznej na potrzeby oceny depozycji atmosferycznej i wykonał obliczenia umożliwiające uzyskanie rozkładu przestrzennego wybranych wskaźników dla roku bazowego 2021. Obliczenia wykonane zostały dla 3 różnych rozmiarów siatki: 4 x 4 km, 10 x 10 km, 50 x 50 km. Dodatkowo oszacowano niepewność wybranych metod interpolacji. Wyboru roku bazowego dokonano biorąc pod uwagę warunki termiczne i opadowe oraz wielkość depozycji mokrej z okresu 2017-2022. Obliczenia dotyczące wyboru optymalnego rozmiaru siatki przeprowadzono w oparciu o właściwości danych wejściowych, jakimi są liczba punktów pomiarowych oraz powierzchnia interpolowanego obszaru. Wynikiem pracy była rekomendacja zastosowania siatki o rozmiarze 10 x 10 km. Jako właściwą metodę statystyczną do oceny depozycji atmosferycznej, po przeprowadzonych testach, zaproponowano metodę krigingu zwykłego. Metoda ta jest  również stosowana obecnie przez partnera projektu - NILU do analizy chemizmu opadów atmosferycznych w Norwegii. Po przeglądzie literaturowym, jako model transportu chemicznego możliwy do oceny depozycji atmosferycznej w Polsce, wskazano model EMEP.

W ramach realizacji pracy, w dniach 28-29 listopada 2023 r. zostało również przeprowadzone szkolenie w formule on-line dla pracowników Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, z udziałem partnera norweskiego projektu - NILU. Zakres szkolenia obejmował omówienie:

• unormowań prawnych i zobowiązań krajowych i międzynarodowych, jakim musi Polska sprostać w zakresie wykonywania rocznej oceny depozycji atmosferycznej,
• doświadczeń partnera norweskiego (NILU) w wykonywaniu oceny depozycji atmosferycznej,
• zrealizowanych w ramach pracy testów obliczeniowych i ich rezultatów, wytycznych do wykonywania oceny depozycji, w tym rekomendowanej techniki modelowania dyspersji, propozycji dalszych prac koncepcyjnych w zakresie wykonywania oceny depozycji w atmosferze.

Rezultaty prac wykonanych w ramach Działania 3 będą podstawą do zaplanowania i wdrożenia nowych metod oceny chemizmu opadów atmosferycznych w Polsce.

W ramach Działania nr 4 pn. „Wizualizacja i udostępnianie danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem strony internetowej „Jakość Powietrza” GIOŚ” zrealizowano zamówienie pn. „Koncepcja wizualizacji i udostępniania danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem strony internetowej Jakość Powietrza GIOŚ wraz z jej implementacją”. Na początkowym etapie prac opracowano projekt techniczny zawierający koncepcję wizualizacji i udostępniania danych, w tym m.in. koncepcję techniczną, graficzną, stylistyczną i rozkład funkcjonalny strony. Następnie, w oparciu o opracowany projekt, utworzono stronę internetową do prezentowania danych o depozycji atmosferycznej, funkcjonującą w ramach portalu „Jakość Powietrza”. Na stronie, w czytelnej i przyjaznej użytkownikowi formie, udostępniane będą kompleksowe informacje w zakresie monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych w Polsce i oceny depozycji zanieczyszczeń do podłoża: program i metody badań, informacje o sieci pomiarowej, zbiór publikacji a także wyniki badań w postaci danych pomiarowych i map.

Jednocześnie, partner norweski projektu – NILU, realizował prace nad utworzeniem repozytorium plików na potrzeby strony internetowej do prezentowania danych o depozycji atmosferycznej. Zakres prac obejmował dostosowanie wybranych narzędzi i wytworzenie dedykowanych funkcjonalności, a także utworzenie mechanizmów przesyłających dane pomiędzy poszczególnymi elementami oprogramowania.

Nowa strona internetowa prezentująca dane o depozycji atmosferycznej będzie publicznie dostępna w drugiej połowie lutego 2024 r.

W ramach Działania nr 5 pn. „Zakup urządzeń do pomiarów depozycji”, zgodnie z umową zawartą z MLU Sp. z.o.o., została zrealizowana dostawa kolejnych urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej. W II etapie, z terminem realizacji do 25 listopada 2023 r., dostarczono i uruchomiono 9 sztuk kolektorów opadu mokrego. Urządzenia zostały zainstalowane na stacjach:

• Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Ustroniu, Floriance i Borówcu,
• Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w Gorzowie Wielkopolskim, Helu, Jarczewie, Legnicy i Wieluniu,
• Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Karkonoszach.

Jednocześnie w ramach Działania nr 5 rozstrzygnięto kolejne postępowanie przetargowe i w dniu 20 lipca 2023 r. zawarto umowę z firmą MLU Sp. z.o.o., w ramach której zakupiono dodatkowych 5 sztuk urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej. Zakup kolejnych kolektorów opadu mokrego stał się możliwy po zwiększeniu kwoty projektu. Dostawę urządzeń podzielono na dwa etapy: I etap z terminem realizacji do 17 listopada 2023 r. i II etap z terminem realizacji do 31 stycznia 2024 r.

W I etapie, tj. do 17 listopada 2023 r., dostarczono i uruchomiono 3 kolektory opadu mokrego na stacjach:

• Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w Raciborzu i Białymstoku,
• Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego na wyspie Wolin.

Pozostałe 2 kolektory zostaną dostarczone w ramach II etapu, w terminie do 31 stycznia 2024 r.

W ramach Działania nr 5 zakupiono również sprzęt pomocniczy, w który zaopatrzone zostały oddziały Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ. W ramach zakupu sprzętu pomocniczego do laboratoriów trafiło: 16 zamrażarek, 16 rejestratorów temperatury, 14 wag precyzyjnych oraz 2 mierniki wielofunkcyjne.

W ramach Działania nr 6 pn. „Zarządzanie projektem i działania promocyjne” opracowano i wykonano biuletyn informacyjny, w którym opisano działania realizowane w ramach projektu w 2023 r. tj.: zakup urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej, opracowanie koncepcji uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji, opracowanie wytycznych do wykonywania oceny depozycji atmosferycznej w Polsce oraz prace związane z wizualizacją i udostępnianiem danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem portalu „Jakość Powietrza GIOŚ”.

W ramach Działania nr 6, na potrzeby promocji projektu pn. „Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w oparciu o doświadczenia norweskie”, zaprojektowano i wykonano artykuły promujące projekt tj. torby bawełniane, notatniki, zestawy piśmienne oraz teczki. Artykuły te posłużą do promocji projektu m.in. podczas konferencji podsumowującej projekt, która odbędzie się w 2024 roku.

Zadania zrealizowane w I półroczu 2023 roku:

W ramach Działania nr 2 pn. „Opracowanie koncepcji uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji”  w kwietniu 2023 r. w ramach pracy pn. „Koncepcja uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji wraz z przeszkoleniem pracowników GIOŚ”. Wykonane zostały finalne procedury zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji, obejmujące:

• metodykę pobierania próbek i postępowania z próbkami w terenie,
• metodykę przyjęcia próbek do laboratorium,
• metodyki dotyczące wykonania pomiarów:
  • metodykę wykonania pomiarów pH (metoda konduktometryczna) w mokrej depozycji
    in situ,
  • metodykę wykonania przewodności elektrycznej właściwej (metoda potencjometryczna)
    w mokrej depozycji in situ,
  • metodykę wykonania pomiarów wysokości opadów i ilości opadów dla mokrej depozycji.
• metodyki walidacji:
  • metodykę walidacja/weryfikacja oraz ocena niepewności pobierania próbek,
  • metodykę walidacji/weryfikacji oraz ocena niepewności ilościowych pomiarów pH,
  • metodykę walidacji/weryfikacji oraz ocena niepewności ilościowych pomiarów przewodności elektrycznej właściwej.

W dniach 24-25 maja 2023 r. odbyło się „Szkolenie w zakresie wdrażania systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) dla pomiarów depozycji” z udziałem przedstawicieli NILU, które zorganizowane zostało przez IOŚ-PIB. Warsztaty poświęcone były kompleksowemu omówieniu projektu systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji. Zadania realizowane podczas warsztatów obejmowały omówienie ww. metodyk.

W ramach Działania nr 3 pn. „Opracowanie wytycznych do wykonywania oceny depozycji w atmosferze, w tym propozycja właściwej techniki modelowania depozycji” przeprowadzono postępowanie o udzielenie zamówienia i w dniu 24 maja 2023 r. zawarto umowę z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytutem Badawczym (IMGW-PIB) na realizację zamówienia pn. „Wytyczne do wykonywania oceny depozycji atmosferycznej, w tym propozycja właściwej techniki modelowania depozycji wraz z przeszkoleniem pracowników GIOŚ”. Przedmiotem zamówienia jest przegląd metod umożliwiających uzyskanie rozkładu przestrzennego wybranych wskaźników podlegających depozycji na obszarze Polski, następnie wybór właściwych metod i wykonanie testów z ich wykorzystaniem. Na tej podstawie zostaną opracowane wytyczne do wykonywania oceny depozycji atmosferycznej, które umożliwią wykonanie raportu rocznego z oceny depozycji atmosferycznej wraz z możliwością śledzenia trendów i zmian w okresach wieloletnich w tym zakresie.

W ramach Działania nr 4 pn. „Wizualizacja i udostępnianie danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem strony internetowej „Jakość Powietrza” GIOŚ”  w dniu 5 maja zawarto umowę z ONGEO AL7 A. Łabaj Sp.k. na realizację zamówienia pn. „Szkolenie z zakresu analiz przestrzennych dotyczących chemizmu opadów atmosferycznych i monitoringu jakości powietrza z wykorzystaniem technik GIS”. Ww. szkolenie z obsługi oprogramowania QGIS odbyło się w czerwcu 2023 r. i skierowane było do pracowników Departamentu Monitoringu Środowiska  GIOŚ zajmujących się m.in. gromadzeniem i przetwarzaniem danych przestrzennych, opracowywaniem map, raportów, analiz problemowych, artykułów i przygotowywaniem informacji z zakresu chemizmu opadów atmosferycznych oraz monitoringu jakości powietrza. W szkoleniu uczestniczyło 20 pracowników GIOŚ.

W ramach Działania nr 4 przeprowadzono również postępowanie o udzielenie zamówienia i w dniu 22 czerwca 2023 r. zawarto umowę z nFinity.pl Sp. z o.o. na realizację zamówienia pn. „Koncepcja wizualizacji i udostępniania danych o depozycji atmosferycznej za pośrednictwem strony internetowej Jakość Powietrza GIOŚ wraz z jej implementacją”. Przedmiotem zamówienia jest opracowanie koncepcji wizualizacji i udostępniania danych o depozycji atmosferycznej w Polsce, a następnie jej wdrożenie - utworzenie strony internetowej do prezentowania danych o depozycji atmosferycznej.

W ramach Działania 5 pn. „Zakup urządzeń do pomiarów depozycji” rozstrzygnięto postępowanie przetargowe na realizację zamówienia pn. „Zakup urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej”, w dniu 14 marca 2023 r. zawarto umowę z MLU Sp. z.o.o. i przystąpiono do jej realizacji.  W ramach umowy zakupionych zostanie 14 urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej (kolektorów opadu mokrego). Dostawa została podzielona na dwa etapy: I etap z terminem realizacji do 30 czerwca 2023 r. i II etap z terminem realizacji do 25 listopada 2023 r.

W I etapie, tj. do dnia 30 czerwca 2023 r., dostarczono i uruchomiono 5 kolektorów opadu mokrego, które zainstalowano na stacjach:

• Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gołuchowie,
• Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Granicy i Szymbarku,
• Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w Lesku
  i Łebie.

W ramach II etapu, w terminie do 25 listopada 2023 r., dostarczonych zostanie kolejnych 9 sztuk kolektorów opadu mokrego.

Jednocześnie w kwietniu 2023 r. wszczęto postępowanie przetargowe na zakup dodatkowych 5 sztuk kolektorów opadu mokrego z planowanymi terminami dostaw:

• do 17 listopada 2023 r. – 3 kolektory opadu mokrego;
• do 31 stycznia 2024 r. – 2 kolektory opadu mokrego.

Nowa sieć pomiarów depozycji atmosferycznej będzie składać się z 19 stanowisk pomiarowych, a jej uruchomienie zostało zaplanowane na styczeń 2024 roku.

Zadania zrealizowane w II półroczu 2022 roku:

W ramach Działania nr 1 pn. „Koncepcja modernizacji i optymalizacji pomiarów depozycji w Polsce”, w dniach 27 czerwca – 1 lipca 2022 r. pracownicy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) gościli w Norweskim Instytucie Badań Powietrza (NILU) w Kjeller. Uczestnicy odbyli również wizytę   na kompleksowej stacji monitoringu jakości powietrza w Birkenes należącej do sieci EMEP. Celem wizyty studyjnej było zapoznanie się z funkcjonowaniem systemu pomiarów i ocen depozycji atmosferycznej w Norwegii, ze szczególnym uwzględnieniem systemu zapewnienia i kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji oraz modelowania chemizmu opadów atmosferycznych dla potrzeb ich oceny. Wizyta w NILU pozwoliła na efektywną wymianę doświadczeń, stanowiącą podstawę do podejmowania dalszych działań w ramach projektu.

W ramach Działania nr 2 pn. „Opracowanie koncepcji uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji” przeprowadzono postępowanie przetargowe i w dniu 10 października 2022 r. zawarto umowę z Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym (IOŚ-PIB) na realizację zamówienia pn. „Koncepcja uruchomienia systemu zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji wraz z przeszkoleniem pracowników GIOŚ”. Zgodnie z zapisami umowy w grudniu 2022 r. wykonane zostały wstępne wersje  procedur zapewnienia jakości/ kontroli jakości (QA/QC) do pomiarów depozycji, obejmujące metodyki pobierania i postępowania z próbkami w terenie, przyjęcia próbek do laboratorium, metodyk dotyczących wykonania pomiarów oraz metodyk walidacji.

W ramach Działania nr 3 pn. „Opracowanie wytycznych do wykonywania oceny depozycji
w atmosferze, w tym propozycja właściwej techniki modelowania depozycji”, partner norweski projektu – NILU, przygotował raport pt. „Review of methods that can be used in the assessment of atmospheric deposition” („Przegląd metod, które można wykorzystać w ocenie depozycji atmosferycznej”). Zgodnie z ustaleniami dokonanymi podczas wizyty studyjnej w NILU w czerwcu 2022 r.,  na potrzeby ww. raportu partner norweski projektu wykonał następujące działania:

• dokonał przeglądu metod statystycznych, modeli transportu chemicznego, asymilacji danych pomiarowych z danymi z modelowania, możliwych do wykorzystania przy wykonywaniu oceny depozycji atmosferycznej, a następnie opisał te metody,
• przetestował wybrane metody statystyczne (Ordinary Kriging, Universal Kriging, Innverse Distance Weighting) dla wybranego roku 2020 i wybranych parametrów mokrej depozycji atmosferycznej,
• przeanalizował wyniki depozycji atmosferycznej dla Polski pochodzące z modeli transportu chemicznego: EMEP, WRF i kombinacji WRF-EMEP,
• przeanalizował wyniki depozycji atmosferycznej dla Polski pochodzące z asymilacji danych pomiarowych depozycji atmosferycznej dla Polski z modelem transportu chemicznego EMEP,
• rekomendował metody możliwe do wykorzystania w warunkach polskich.

W ramach Działania nr 5 pn. „Zakup urządzeń do pomiaru depozycji” opracowano opis przedmiotu zamówienia na zakup 14 sztuk urządzeń do pomiarów depozycji atmosferycznej. W listopadzie 2022 r.  wszczęto postępowanie przetargowe na zakup ww. urządzeń.

Zadania zrealizowane w I półroczu 2022 roku:

W ramach realizacji projektu „Wzmocnienie oceny depozycji atmosferycznej w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie” w I półroczu 2022 roku w ramach zadania pn. „Koncepcja modernizacji i optymalizacji pomiarów depozycji w Polsce” opracowano raporty dotyczące:

• analizy polskich i zagranicznych dokumentów i opracowań oraz systemów monitoringu
  i danych Państwowego Monitoringu Środowiska pod kątem zaprojektowania nowego systemu prowadzenia badań i ocen depozycji atmosferycznej,
• optymalnego zakresu substancji i parametrów, które należałoby badać w ramach chemizmu opadów atmosferycznych (opad mokry),
• optymalnej liczby punktów pomiarowych pod kątem badań chemizmu opadów atmosferycznych w skali kraju i ich lokalizacji szczegółowych oraz kosztów eksploatacji nowego systemu monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych.

Na podstawie opracowanej „Koncepcji modernizacji i optymalizacji pomiarów depozycji w Polsce” rozpoczęto proces przygotowywania opisu przedmiotu zamówienia na zakup i posadowienie urządzeń do pomiaru depozycji opadów atmosferycznych.